Lyceum Schravenlant

Cradle to Cradle

De Nederlandse middelbare school Lyceum Schravenlant is het eerste onderwijsgebouw in Nederland dat is ontworpen en gebouwd volgens de Cradle to Cradle-principes. De Cradle to Cradle-filosofie is een circulaire benadering van consumptie- en bouwprocessen die erop gericht is systemen te creëren die niet alleen efficiënt zijn, maar ook in wezen afvalvrij, waarbij gebruikte materialen opnieuw worden gebruikt in een ander product zonder kwaliteitsverlies of extra afval te creëren. De gemeente Schiedam heeft zich een ambitieus doel gesteld om de uitstoot van kooldioxide van gemeentelijke gebouwen te verminderen, rekening te houden met de verwachte gebruiksduur van een gebouw en verantwoordelijkheid te nemen voor wat er daarna met dat gebouw gebeurt. Dat betekent dat openbare gebouwen in Schiedam aan het einde van hun levenscyclus volledig demonteerbaar moeten zijn en dat materialen een nieuw leven moeten krijgen als verschillende producten. Met deze duurzaamheidsprincipes in het achterhoofd is eerst gekeken of het oude schoolgebouw een opknapbeurt kon krijgen, maar de meeste materialen in het bestaande bouwwerk uit de jaren zestig waren verre van duurzaam. Net als andere scholen uit die tijd had het gebouw een ouderwetse onderwijsstructuur, en de prijs voor het op peil brengen van het energieverbruik zou uiteindelijk veel hoger uitvallen dan wanneer voor nieuwbouw zou worden gekozen.

“Ontwerp je eigen school”

Toen het Haagse LIAG architecten het project op zich nam, besloten zij tot een innovatieve aanpak waarbij de behoeften en ideeën van de 600 leerlingen centraal zouden staan in het ontwerpproces. Samen met de school organiseerden zij een 3-daags project, waarbij de leerlingen werden gevraagd hun 'eigen school te ontwerpen'. Het project gaf de studenten de gelegenheid andere bouwprojecten te bezoeken en oplossingen aan te dragen die werden gepresenteerd aan de andere studenten, hun ouders en de gemeente. Deze input werd vervolgens meegenomen in het ontwerpproces van LIAG. Het product was een relatief klein, maar volledig CO2-neutraal gebouw met een optimale temperatuurregeling en schone lucht die voldoet aan de hoogste Nederlandse normen (Frisse Scholen Klasse A). Het gebouw wordt aangedreven door 120 zonnepanelen, de toiletten worden doorgespoeld met natuurlijk water en de constructie is gemaakt van hergebruikte en recyclebare bouwmaterialen, waaronder 30.000 m² Rockfon Sonar akoestische plafondplaten die een gezonde akoestische atmosfeer creëren. Een lange wand van rendiermos ondersteunt het plafond bij het creëren van een comfortabele akoestische omgeving en reguleert de vochtigheid in het gebouw. Door het belang van het binnenklimaat op te nemen als onderdeel van de duurzaamheidsdiscussie werden de gemeente en het schoolbestuur ervan overtuigd dat het cruciaal was om op dit vlak te investeren.

Een gezond binnenklimaat met een goede akoestiek

Thomas Bögl van LIAG architecten legt uit hoe belangrijk het is om duurzaamheid niet alleen te zien als een kwestie van het kiezen van milieuvriendelijke bouwmaterialen: "Een gebouw is pas duurzaam als het bijdraagt aan het primaire doel van zijn bestaan - in dit geval onderwijs. In die zin is een gezond binnenklimaat een must. Een energievriendelijk gebouw gebouwd met duurzame materialen is niet per definitie een gezond gebouw, dus hebben we ook veel aandacht besteed aan het binnenklimaat van het gebouw, waarbij de akoestiek een belangrijke rol speelt. Als het geluidsniveau laag is, ervaren mensen minder stress, wat leidt tot een lager ziekteverzuim." Het resultaat is een comfortabele en duurzame school die toekomstbestendig is, zodat nieuwe technieken gemakkelijk kunnen worden geïntegreerd en ruimtes flexibel kunnen worden ingedeeld, zodat het gebouw in de toekomst kan krimpen of groeien en eventueel andere functies kan vervullen - bijvoorbeeld door de lokale gemeenschap buiten de schooluren gebruik te laten maken van de sporthal en de klaslokalen.